No abstract

Çocukların sağlığını tüm boyutlarıyla olumsuz yönde etkileyen cinsel istismar, acil önleme stratejilerinin uygulanmasını gerektiren global bir sorundur. Bu derlemenin amacı çocuk cinsel istismarını önlemede okul öncesi dönemden itibaren uygulanmaya başlanması gereken okul temelli çocuk cinsel istismarı önleme programlarının önemini ortaya koymaktır. Okul temelli cinsel istismarı önleme programları, çocuklara cinsel istismar hakkında bilgi verme, potansiyel istismar olaylarından kaçınma ve kişisel güvenlik becerileri kazandırmaya odaklanır. Literatürde cinsel istismarın önlenmesinde okul temelli cinsel istismarı önleme programlarının çocukların cinsel istismar ile ilgili kavramları ve kendini koruma becerileri konusundaki bilgilerini artırmadaki etkinliği kanıtlanmıştır. Ülkemizde uygulanmamasına karşın gelişmiş ülkelerde erken çocukluk döneminden başlayarak okul temelli cinsel istismarı önleme programları uygulanmakta ve çocukların cinsel istismara karşı uyanık, bilinçli ve donanımlı olmaları hedeflenmektedir. Bu programlar çoğunlukla Amerika, Kanada, İngiltere, İrlanda ve Avustralya’da deneysel çalışmalar ile değerlendirilmektedir. Son zamanlarda okul temelli programlar; Kore, Tayvan ve Çin’de değerlendirilmiştir. Okul temelli cinsel istismarı önleme programlarının ortak temaları; bedeni tanıma, uygun ve uygun olmayan dokunmayı tanıma, iyi ve kötü sırlar arasındaki farkı öğrenme, sır saklamama, riskli durumlarda “hayır” diyebilme, ortamdan ayrılabilme ve olayı güven duyduğu birine anlatmadır. Çocuk istismarının önlenmesinde okul temelli cinsel istismarı önleme programlarının etkinliği kanıtlanmasına rağmen Ülkemizde kullanılmadığı, bu alanda yapılan araştırmaların yetersiz olduğu ve hemşirelerin konuya ilişkin yapacakları araştırmaların sayısının ve niteliğinin artmasının önemine dikkat çekilmiştir.

Çocuk cinsel istismarında temel hedef istismarın önlenmesidir. Bu makalede okul öncesi çocuklarda cinsel istismarı önlemeye yönelik yaratıcı dramaya temellendirilerek hazırlanan "Bedenim Benim Özelimdir Eğitim Programının" uygulama planı örneği verilmiştir. Son yıllarda aktif olarak kullanılmaya başlanan yaratıcı dramanın özellikle okul öncesi dönem çocuklarında yaratıcı düşünmeyi teşvik etme, öğrenilenlerin kalıcı olmasını sağlama, dil ve iletişim becerileri kazanma, kendine güven duyma, karar verme becerileri kazanma ve bildiklerini hayata geçirebilme gibi birçok yararının olduğu bilinmektedir. Bu makalenin çocuk cinsel istismarını önlemek için bu alanda çalışan tüm eğitim, sağlık çalışanları ve ebeveynlere önemli bir kaynak olacağı düşünülmektedir.