This study focuses on factors that shape vaccine attitudes and behaviours in the context of a low-trust society. Our analysis focuses on the Polish vaccination programme against COVID-19, primarily on (1) the evaluation of the information campaign, (2) trust in the institutions, (3) trust in other people, (4) attitudes toward vaccine safety and efficacy, (5) attitudes toward restrictions related to vaccination (e.g., restricted access to certain services for unvaccinated persons) and the introduction of mandatory vaccination, (6) the evaluation of the government’s actions during the pandemic, and (7) political preferences. The study was conducted with a sample of 1143 adult residents in Poland (CATI). The explanation of the factors determining the COVID-19 vaccine was based on structural equation modelling (SEM). The model showed that the declared fact of vaccination was largely determined by a positive attitude toward restrictions related to vaccination and trust in vaccines. The formation of the provaccine attitude was to an extent determined by the assessment of the government’s campaign and actions during pandemic. While institutional trust had a positive effect on support for the ruling coalition (0.56), the latter on its own had the opposite effect (−0.61) on the formation of provaccine attitude. In the group who both trust institutions and support the parties currently in power, there are more of those who simultaneously reject the restrictions and mandatory vaccination and remain sceptical about the safety and efficacy of COVID-19 vaccines than those who both trust in the vaccine safety and efficacy and accept the restrictions and mandatory vaccination. This indicates that in the context of strong political polarisation, ideological affiliations may play a greater role in shaping vaccine attitudes and behaviours than institutional trust.

The authors address the issue of selected elements of the social policy offer in the context of the contemporary social challenges and changing recipients needs. They draw attention to the representatives of the middle class who, as a subject of interest for creators of social policy offer, and also as the clients of such social services, remain marginalized. By analyzing the significance of the crises (unemployment and health crisis), they recognize their consequences for the quality of life and the possibility of fulfilling the aspirations of the middle class, offering the extension of the social help offer which will not be limited to the reacting to the crucial deficits and dependency. The authors take a closer look at the identity of the middle class, discussing its values, norms and needs from the perspective of shaping the future offer of support, relevant to its needs and social costs. They point to the importance of the middle-class orientation to the success, the cult of self-sufficiency, as well as status insecurity and loosening of the social bonds for the formation of the needs and ways of satisfying them. Based on the diaries of the unemployed people and the diaries written during the COVID-19 pandemic, they analyse selected issues related to the quality of labour market services and the health care system. They address the issue of the connection of state-led social policies with the design of a new service perspective.

Streszczenie: W artykule zostały przedstawione wyniki badania nad relacjami mieszkańców małych społeczności lokalnych z obcokrajowcami mieszkającymi w ośrodkach recepcyjnych dla cudzoziemców. Projekt objął trzy odmienne miejscowości: wiejską, peryferyjną Grupę, małomiejską, elitarną Podkowę Leśną oraz Słupsk traktowany w badaniu jako grupa kontrolna. Stosując technikę wywiadów kwestionariuszowych, zespół badawczy starał się odpowiedzieć na pytania o charakter relacji, ocenę codziennych doświadczeń, społeczny dystans oraz wpływ specyfiki wspólnoty na kontakty z obcokrajowcami mieszkającymi w ośrodkach. Wyniki badania wskazują na to, że proces integracji cudzoziemców jest trudny i wywołuje negatywne reakcje mieszkańców. Jednocześnie paradoksem jest to, że lepiej przebiega on w społeczności małej, peryferyjnej, w której istnieje przestrzeń wspólnych styczności, relacji, działań różnych grup.

Artykuł przedstawia analizę wywiadów kognitywnych, które stanowiły pierwszy etap pilotażu kwestionariusza wywiadu w ramach badania „Uczenie się dorosłych Polaków”. Dostępne wyniki badań międzynarodowych wskazują na relatywnie niski poziom uczestnictwa osób dorosłych w edukacji w Polsce, a zarazem różnice w wartości wskaźników w poszczególnych badaniach. Na podstawie przeglądu literatury wnioskować można, że rozbieżności te wynikają z różnic w operacjonalizacji, sposobie agregacji kategorii, jak również innych czynników. Założono, że wykorzystanie wywiadów kognitywnych, w tym technik thinking aloud i verbal probing, umożliwi dotarcie do sposobów interpretacji pojęć i rozumienia pytań przez respondentów, a także pozwoli badaczom na identyfikację zagadnień o wysokim poziomie drażliwości. Na podstawie wyników obserwacji prowadzonej w trakcie wywiadów oraz analizy zgromadzonego materiału empirycznego omówiono rozbieżne od pierwotnie założonych przez badaczy sposoby konceptualizacji terminów przez badanych, a także kwestie wywołujące dyskomfort respondentów. Zaprezentowano zaproponowane modyfikacje kwestionariusza wywiadu, których celem jest redukcja ryzyka uzyskania wyników nietrafnych, obarczonych wysokim ryzykiem błędu pomiaru oraz troska o dobrostan respondentów związany z sytuacją badania. Przedstawiono również wnioski dotyczące zastosowania techniki wywiadów kognitywnych jako elementu pilotażu badań sondażowych oraz konkluzje o charakterze metodologicznym dotyczące techniki wywiadów kognitywnych.