ÖzetKüresel iklim değişikliğini engellemek için ülkeler yenilenebilir enerji kaynaklarının öğretiminin gerekliliğine önem vermektedir. Bu bağlamda ülkeler bireyleri yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin bilinçlendirmek amacıyla Fen Bilimleri/Fen ve Teknoloji ve Sosyal Bilgiler gibi çeşitli dersleri işe koşmaktadırlar. Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler dersi ders kitaplarında ve öğretmen adaylarının görüşlerinde yenilenebilir enerji kaynaklarının yerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel metodoloji bağlamında durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmada doküman incelemesi veri kaynağını olarak 4 ila 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarından yararlanılmış ve toplam on öğretmen adayıyla da mülakat yapılmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler ders kitaplarında yenilenebilir enerji kaynakları konusunun sınırlı düzeyde yer aldığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıkları tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Sosyal Bilgiler ders kitabı, öğretmen adayı, yenilenebilir enerji kaynağıThe status of renewable energy resources in the Turkish social studies textbooks and prospective teachers' perceptions AbstractTo prevent climate change, countries pay attention to the necessity of teaching renewable energy resources. In this context, they use some courses like science and social studies to raise awareness of renewable energy resources. Purpose of this study is to elicit the status of renewable energy * Bu çalışmanın ilk hali, Marmara Üniversitesi'nce 2012 yılında düzenlenen I. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu'nda aynı adla sunulmuştur.

Bu çalışma, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerinden olan akran değerlendirmesine yönelik görüşlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilimdalı dördüncü sınıfında öğrenim gören 47 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarından 24'ü Özel Öğretim Yöntemleri dersinde akran değerlendirmesi yaptıklarını belirtirken, 23 öğretmen adayı ise Özel Öğretim Yöntemleri dersinde sadece teorik olarak akran değerlendirmesi hakkında bilgi edindiklerini, uygulama yapmadıklarını ifade etmiştir. Öğretmen adaylarının akran değerlendirmeye ilişkin görüşleri açık uçlu anket soruları ile alınmış ve anketlerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak yorumlanmıştır. Öğretmen adaylarının çoğunun akran değerlendirmesine ilişkin olumlu görüşlere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmen adayları, akran değerlendirmenin, kendilerinin başarılı ve zayıf yönlerine ilişkin farkındalığı artırdığını; arkadaşlarının başarılı ve zayıf yönlerinden öğrenmelerin gerçekleşmesini desteklediğini; eleştirilere karşı açık olmayı geliştirdiğini; değerlendirme becerisi kazandırdığını ve eleştirel düşünmeyi geliştirdiğini düşünmektedirler. Bununla birlikte akran değerlendirmesi ile ilgili olumsuz olarak, değerlendirme yaparken objektif olunmadığı görüşü üzerinde durdukları görülmüştür. Bulgular, akran değerlendirmesi yapan grubun yapmayan gruba göre akran değerlendirmesine ilişkin daha olumlu görüşlere sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bununla birlikte iki grubun da en yüksek frekansa sahip kategorilerinin aynı olduğu görülmüştür. Araştırmada elde edilen sonuçlar, akran değerlendirmenin sürecin yapılandırılmasında etkili bir yöntem olduğunu göstermekle birlikte uygulamada sıkıntıların yaşandığını ortaya koymuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda öğrencilerin akranlarını nasıl değerlendirecekleri konusunda bilgilendirilmesi ve akran değerlendirmede yer alacak ölçütlerin öğrenci görüşlerinin alınarak belirlenmesi şeklinde önerilerde bulunulmuştur.

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) 4006 proje süreçlerine dair görüşlerini ve bu süreçte karşılaştıkları sorunları ve bu sorunlara önerdikleri çözümleri ortaya koymaktır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden durum araştırması olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örneklemenin ölçüt ve kartopu örnekleme deseni ile belirlenmiştir. Bu bağlamda Türkiye’nin farklı illerinden 19’u erkek, 11’i kadın olmak üzere 30 sosyal bilgiler öğretmeni çalışma grubuna dahil edilmiştir. Mülakat tekniğinin kullanıldığı çalışmada veriler, telefon, internet ve yazılı form aracılığıyla toplanmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmenlerin sosyal bilimler alanlarındaki konu başlıklarını yetersiz bulmaları, maket -model yapımında yetersiz kalmaları, proje çalışmalarına çoğunlukla gönüllü katılmamaları, motivasyonlarının düşük olması ve öğrenci düzeyini yetersiz görmeleri çalışmanın sonuçlarındandır. Öğretmenlerin en çok dile getirdikleri çözüm önerisinin proje katılımının gönüllülük esasınca yapılması, proje konuları hakkında kendilerine rehberlik edebilecek kişilere ulaşabilme, proje çalışmaları hakkında bilgilendirici faaliyetlerin düzenlenmesidir. Öğretmenler sorun olarak sundukları durumlara ilişkin daha az çözüm önerisi getirmesi çalışmanın dikkat çeken sonuçlarındandır. TÜBİTAK 4006 proje konu başlıkları arasında sosyal bilim konularının artırılması, öğretmenleri projeye teşvik edici seminer ve çalışmaların yaygınlaştırılması ve proje çalışmalarının önemini vurgulayan faaliyetler düzenlenmesi önerilmektedir.

Bu araştırmayla, ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin grafiklerle ilgili yaşadıkları zorlukları ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Trabzon ilinde 2016-2017 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 7. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmada nitel yöntemden yararlanılmıştır. Öğrencilerin grafiklerle ilgili yaşadıkları zorlukları ortaya koymak amacıyla yarı-yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Yarı-yapılandırılmış mülakat formundan elde edilen verilerin analizinde ise NVIVO 0.9 programından yararlanılmıştır. Çalışmadan ulaşılan sonuçlara bakıldığında, öğrencilerin çoğunluğunun grafik sorularını okurken ve grafikleri çizerken zorlanmadıklarını düşündükleri ortaya çıkmıştır. Grafik çizerken zorlandığını ifade eden öğrenciler ise bunun nedenini; grafikleri karışık bulmaları, verilere göre çizememeleri şeklinde açıklamışlardır. Grafik okurken zorluk yaşadıklarını belirten öğrencilerin görüşleri incelendiğindeyse, grafiklerin karmaşık, zor ve sıkıcı olduğunu belirttikleri görülmüştür. Ayrıca, öğrenciler grafik okuma ve çizmede kendilerini en fazla sütun grafiğinde başarılı görürken, en fazla zorlandıkları grafik türü olarak da çizgi grafiğini belirttikleri görülmüştür. Elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda bazı öneriler sunulmuştur.

No abstract