Procena disgrafije kod dece mlađeg školskog uzrastaMile Vuković¹, Slađana Ćalasan², Nadica Jovanović-Simić¹, Milan Kulić² ¹Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Univerzitet u Beogradu, Beograd, Srbija ²Medicinki fakultet Foča, Univerzitet Istočno Sarajevo, Foča, Bosna i Hercegovina Kratak sadržajUvod. Pisanje predstavlja kompleksnu ljudsku sposobnost i ujedno nasjloženiji oblik jezičke delatnosti. Sam čin pisanja obuhvata znanje i veštinu pravilnog grafičkog oblikovanja slova. Poremećaj u sticanju sposobnosti pisanja označava se terminom disgrafija. Osnovni simptomi disgrafije su loše oblikovana slova, nečitak rukopis, pogrešna veličina slova, nedovršene reči, izostavljene reči, izlomljeni redovi. Pisanje se može procenjivati sa grafomotornog i lingvističkog aspekta. U fokusu ove studije jeste procena pisanja sa grafomotornog aspekta. Cilj nam je bio da na osnovu ocene zrelosti i kvaliteta rukopisa utvrdimo pojavu disgrafije kod dece mlađeg školskog uzrasta.Metode. Procena pisanja izvršena je pomoću: Skale za procenu zrelosti rukopisa i Skale za procenu disgrafičnosti rukopisa. Istraživanjem su obuhvaćena 234 učenika trećeg i četvrtog razreda osnovnih škola "Sveti Sava" i "Veselin Masleša" u Foči i 44 učenika koja pohađaju ogranke ovih škola u naseljima Miljevina i Brod. Analizirani su uzorci rukopisa u tri modaliteta (diktat, prepis, samostalno pisanje). Na osnovu dobijenih podataka ocenjivani su zrelost i kvalitet rukopisa. Kod ocene kvaliteta, rukopisi su svrstani u četiri kategorije: skladan, neskladan/teško čitljiv, disgrafičan i izrazito disgrafičan rukopis.Rezultati. Dobijeni rezultati su pokazali da 14,7% ispitanika ima infantilan rukopis. Disgrafija je identifikovana kod 12,2% ispitanika, dok je 8,3% ispitanika imalo neskladan rukopis. Pokazano je da se disgrafija značajno više ispoljava kod dečaka nego kod devojčica. Istovremeno je utvrđen značajno veći procenat disgrafija kod ispitanika ruralne nego urbane sredine.Zaključak.Ispitivanje je pokazalo značajan uticaj sredine i pola na pojavu disgrafije kod dece mlađeg školskog uzrasta. Poređenje dobijenih rezultata sa rezultatima drugih autora ukazuje da se poslednjih godina povećao broj razvojnih disgrafija.

The values of the acoustic parameters in the patients submitted to open surgery on the vocal cords before vocal rehabilitation and the control group subjects were significantly different in all specified parameters. These results suggest that the voice of the patients was damaged before vocal rehabilitation. The results of the acoustic parameters of the vowel (A) before and after vocal rehabilitation of the patients with open surgery on vocal cords were statistically significantly different. Among the parameters--Jitter (%), Shimmer (%)--the observed difference was highly statistically significant (p < 0.01). The voice turbulence index and the noise/harmonic ratio were also notably improved, and the observed difference was statistically significant (p < 0.05). The analysis of the tremor intensity index showed no significant improvement and the observed difference was not statistically significant (p > 0.05 ). CONCLUSION. There was a significant improvement of the acoustic parameters of the vowel (A) in the study subjects three months following vocal therapy. Only one out of five representative parameters showed no significant improvement.

Uvod. Problemi sa glasom kod vokalnih profesionalaca povezani su sa kontinuiranomvokalnom produkcijom, a to dovodi do vokalnog zamora. Vokalnizamor se odražava na akustičke karakteristike glasa i dovodi do promenaakustičkog kvaliteta tokom vokalne produkcije. Cilj ovog rada bio je da seispitaju akustičke karakteristike glasa kod vokalnih profesionalaca.Metode. Istraživanje je sprovedeno na uzorku od 45 ispitanica, koje su pozanimanju bile nastavnice, starosti 27– 62 godine. Akustički parametri kojisu praćeni pre i posle vokalnog zamora bili su: prosečna fundamentalnafrekvencija (Fo), varijacije u visini fundamentalne frekvencije (Jitt), varijacijeu amplitudi osnovnog laringealnog tona (Shim), parametar procene šumai tremora (NHR). U istraživanju je korišćena Kompjuterska laboratorija zaanalizu glasa. U obradi podataka korišćen je statistički paket SPSS 20.0.Rezultati. Dobijeni rezultati su pokazali da postoji statistički značajna povezanostizmeđu akustičkih parametara Fo (p<0,05), Jitt (p<0,05) i NHR (p<0,05)pre vokalnog zamora i vrednosti istih parametara zabeleženih posle vokalnogzamora. Nije utvrđena statistički značajna razlika u vrednostima merenihparametara glasa na početku i na kraju radne nedelje.Zaključak. Istraživanje je pokazalo da profesionalno korišćenje glasa kodnastavnika može dovesti do kumulacije zamora koji ugrožava glasovnu performansuod početka do kraja radne nedelje. Dobra vokalna tehnika i pravilnaklasifikacija glasa su preduslovi za optimalnu fonaciju i dugu vokalnu karijeru.