Woman generally, though not always, played a prominent role in education throughout Islamic history. Especially during the 7-10/13-15 th centuries, women were important in the education sector in the Mamluk region. For instance, alCâmi' al-Muzaffarî, which was built by the Makdisī family, which migrated from al-Quds and settled in Damascus, was a significant place for public courses taught by many eminent scholars. Female hadith scholars (muģaddithât) took part in teaching alongside their male colleagues. In this article, I aim to expound upon the educational activities of these female scholars, using samâ' registrations as a primary source. These educational activities were pursued not only in their houses but also in educational institutions such as dâr al-ģadiths, madrasas and even mosques. In this article, I have introduced female hadith scholars who lived during the Mamluk period. Additionally, by means of samâ' registrations, I briefly touch upon the books, the students' ages, their number and level of knowledge. Finally, I have presented information about the reading culture of the period and the importance of education in the society.

Yaklaşık üç asır hüküm süren (VII-X) ve bir Türk devleti olan Memlükler, her ilim dalında olduğu gibi hadis alanında da gerek âlimler ve gerekse ortaya konan eserler bakımından oldukça zengin bir dönemdir. Bu dönemde ilk defa dört mezhep için ayrı kadılkudatlar atanarak mezheplere karşı daha dengeli bir politika takip edilmiştir. Her ne kadar Şafii eğitim kurumları ve muhaddisler sayıca daha fazla olsa da bu dönemde bir mezhep olarak Hanefîlik ve Hanefî muhaddisler de oldukça velut ve etkin konumda olmuşlardır. İbn Balabân (ö. 739/1339), İbnü't-Türkmânî (ö. 750/1350), Moğultay b. Kılıç (ö. 762/1361), Abdullah b. Yusuf ez-Zeylâî (ö. 762/1361), Aynî (ö. 855/1451), İbn Kutluboğa (ö. 879/1474) gibi Hanefî muhaddisler eserleri ve fikirleriyle İslâm düşüncesinin şekillenmesine önemli katkı sağlamışlardır. Hanefî muhaddisler, bazen mezhep taraftarlığı yaparak Şafii muhaddislerle rekabet halinde olurken bazen de birbirleriyle olumlu düzeyde bir ilişki içerisinde olmuşlardır. Bu makale söz konusu dönemde yetişen Hanefî muhaddisleri ve bu muhaddislerin Şafii meslektaşlarıyla olan olumlu-olumsuz münasebetlerini örneklerle göstermeyi amaçlamaktadır.

This work is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ÖZ Memlük sultanlarının ulemaya özel olarak da hadis ulemasına ve hadis ilmine önem verdiği, hürmet gösterdiği, kendilerinin ilimle meşgul oldukları ve eser telif ettikleri bilinmektedir. Öte yandan sultan ve emirler gerek etnik açıdan gerekse mezhepsel açıdan halktan farklı olduğu için halk ile aralarında irtibatı sağlamak açısından ulemaya ihtiyaç duymuşlardır. Bu nedenle sultanlar kendi meşruiyetlerini sağlamak, toplumun dini yapılarını kontrol altında tutmak, savaş ve ekonomik sıkıntılarda âlimlerin toplumu cesaretlendirme ve önemli kararlarda toplumu ikna etmek gibi özelliklerinden yararlanmak için ulema ile yakın münasebet içinde bulunmuşlardır. Buna karşın ulema da gerek medrese ve darülhadis gibi kurumlarda görev alabilmek gerekse bireysel olarak huzur içinde ilmî çalışmalarını sürdürebilmek için siyasi istikrar ortamına ihtiyaç duymuştur. Bu da onların sultanlarla belli düzeyde bir ilişki içinde bulunmalarını gerektiriyordu. Bu durum onların çoğu zaman birbirleriyle olan ilmî ve sosyal ilişkilerini de doğrudan etkilemiştir. Bu ilişki ağı içinde oldukça çeşitli mezhep ve etnik grubun yaşadığı Memlük toplumunda ulemanın toplum içindeki konumu da değişkenlik göstermektedir. Özellikle halk Hz. Peygamber'e ve hadis ilmine duyduğu ilgi gereği hadis ile meşgul olan ulemaya ayrı bir değer atfetmiştir. Bu çalışmada genel olarak ulemanın özelde ise muhaddislerin gerek siyasilerle gerek birbirleriyle ilişkileri, toplumun hadis ve sünnet anlayışı ve muhaddislerin toplumdaki konumu, dönemin biyografi ve tarih kitaplarından hareketle mukayeseli olarak ele alınacaktır.

Sponsored by IBUCite as/ Atıf: Yılmaz, M., Emiroğlu, N. (2020). Memlüklerde ilmî hayat ve kadınların ilmî hayattaki yeri, Turkish Studies -Religion, 15(1), 97-111. https://dx.Abstract: The Mamluks State, which is named as "the Realm of the Turks", attracts attention with its numerous encyclopedic literary, historical, religious and biographical works. This shows that the period in question was a scene of great scholarly activity. There are those who link the scholarly revival of the Mamluks in Egypt to the revival of the Abbasid caliphate in Egypt, or those who link it with the migration of many scholars from other Islamic countries to Egypt as a result of the Mongol invasion. In fact, it is possible to explain this phenomenon with the value that the Mamluk sultans and emirs gave to scholars and science itself. Regardless of the reason, the scholars that are trained in all branches of Islamic sciences, the compiled works, the established darülhadis and madrasahs and the grown students witness the scientific life in this period. In this period, women played an active role in scientific life as well as men. Women have taught many courses, especially Hadith, in homes, gardens and mosques. The traces of Turkish culture can be clearly seen in the participation of women in social life during the Mamluk period. As a matter of fact, in order to see the social status of women in the social structure of this period, it is enough to look at the nicknames given to them. It is known that the Mameluke rulers attach great importance to their ladies and use the nickname "havend (hond)", which is an honor of their own, for them. However, with few exceptions, women did not come to the forefront in the political sphere. On the other hand, it can be said that they play an active role especially in scholarly, social and architectural fields. Structured Abstract:The period of Mamelukes is an important period with many literary, historical, religious and biographical works that have survived to the present day. This situation shows that there was a great scientific activity in this period. The scientific revival of the period of Mamelukes in Egypt was attributed to the revitalization of the Abbasid caliphate in Egypt by some researchers. On the other hand some researchers have linked the migration of many scholars from other Islamic countries to Egypt as a result of the Mongol * Bu bildiri, Çukurova Üniversitesi BAP'ın, SBA-2015-4856 ID'li projesi tarafından desteklenmiştir.