Contemporary discourse on gender equality in the mass media focuses primarily on analysing news programmes, TV series and advertisements. However, films also constitute powerful cultural stimuli, capable of modifying the attitudes and behaviour of both audiences and the society as a whole. The strength and longevity of their impact lie in their deep roots in the culture in which they operate. For cinematic representations of women and men, this process implies the need to constantly refer to a certain stock of conventions, cultural stereotypes and ways of thinking about gender present in the mentality and social structures of a given community. The same applies to images of women in power in film, which on the one hand are determined by cultural patterns attributed to each gender, while on the other they themselves contribute to their perpetuation in the social consciousness, at the same time creating social images of relations between gender and power in political and economic life. The article discusses this phenomenon in relation to selected Polish films after 1989. The paper will analyse how the roles and behavioural patterns attributed to women were (re)defined in the (changing) public sphere and what the position of characters representing these characteristics was in the narrative of the films.

Celem artykułu jest prześledzenie obrazu kobiety w polskiej kinematografii na tle najważniejszych przemian polityczno-gospodarczych oraz kulturowych w kraju, począwszy od niestabilnych lat międzywojennych, poprzez okres komunizmu, aż do w pełni demokratycznego państwa o gospodarce wolnorynkowej. Autorka dowodzi, że społeczne pojmowanie kobiecości poddawane jest procesowi rekonstruowania lub modyfikowania zawsze wtedy, gdy zmieniają się realia historyczne i obyczajowe, a będące efektem owej rekonstrukcji reprezentacje kobiecości stają się definicją, według której funkcjonują pożądane i akceptowane w danej społeczności modele kobiety. Zjawisko to jest szczególnie widoczne na przykładzie kultury polskiej, której przemiany dokonywały się dotąd w cieniu politycznych transformacji, a dla której ważnym nośnikiem wartości pozostaje kino. Podjęta w artykule analiza nie tylko pokazuje, jak zmieniający się kontekst społeczno-historyczny kształtował kulturowe wizerunki kobiet i sposób rozumienia kobiecości przez polskich twórców filmowych, ale również określa najważniejsze i najbardziej typowe dla polskiej kultury konstrukcje kobiecości i kobiece wzorce osobowe.

No abstract

W dniach 16−18 listopada 2012 roku na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się międzynarodowa konferencja "Konteksty feministyczne: teoria, polityka, aktywizm". Miała ona charakter jubileuszowy i zorganizowana została dla uczczenia dwudziestolecia działalności Ośrodka Naukowo-Badawczego Problematyki Kobiet (ON-BPK). Punktem wyjścia było podsumowanie dwóch dekad działalności Ośrodka. Jednocześnie konferencja miała umożliwić spotkanie, wymianę myśli i doświadczeń osób zaangażowanych w szeroko rozumiane kwestie feministyczne zarówno na płaszczyźnie teoretycznej, jak i na płaszczyźnie zastosowań społecznych. Międzynarodowy, interdyscyplinarny i otwarty na różnorodność charakter konferencji pozwolił na zestawienie wielu uwarunkowanych geopolitycznie, społecznie i kulturowo perspektyw. Ze względu na swoje dotychczasowe inicjatywy i dokonania Ośrodek stanowił właściwą ku temu przestrzeń. Główną inicjatorką powstania Ośrodka była prof. dr hab. Elżbieta H. Oleksy, która, dzięki swoim zainteresowaniom naukowo-dydaktycznym, stworzyła jego podwaliny, inspirowała działania, czuwała nad rozwojem, jak również nieustająco kierowała pracami, prowadząc przez różne okresy jego funkcjonowania 1. Będąc pierwszą tego typu instytucją w Polsce, Ośrodek stał się ważnym miejscem dla rozwoju i upowszechniania świadomości feministycznej tak w kraju, jak i w przestrzeni międzynarodowej. Od momentu powstania w 1992 roku działalność ON-BPK 2 obejmuje interdyscyplinarne badania naukowe i dydaktykę w zakresie gender/ women's studies, tożsamości kulturowej, zagadnień dyskryminacji, polityki gender mainstreaming oraz skutecznych instrumentów przeciwdziałania wszelkiego typu wykluczeniom. Dodatkowo ON-BPK angażuje się w upowszechnianie i popularyzowanie wiedzy na temat zagadnień związanych 1 Wywiad z prof. Elżbietą H. Oleksy na temat funkcjonowania ON-BPK został włączony do niniejszego tomu. 2 W opisie działalności Ośrodka wykorzystane zostały materiały informacyjne przygotowane z okazji konferencji jubileuszowej (Elżbieta Durys, Dorota Golańska, Kronika przygotowana z okazji dwudziestolecia działalności Ośrodka 1992−2012).

No abstract