Demokratik ülkelerin görev ve fonksiyonlardaki değişimle beraber, artan kamu harcamalarının finansmanı için vergilerle birlikte alternatif bir kaynak olarak kamu borçları ön plana çıkmıştır. Vergilerden farklı olarak kamu borçları vade sonunda ana para ve faizi ile birlikte geri ödenecek olmaları ve özellikle yüksek faiz ve birtakım vergisel avantajları nedeniyle gelir dağılımı üzerinde negatif etki yaratabilmektedir. Bu etki; borcun kaynağı, vadesi ve faiz oranına göre değişmektedir. Bu çalışmada 17 OECD ülkesine ait verilerden yola çıkılarak kamu borçlarının gelir dağılımı ile ilişkisi, Toda-Yamamoto yaklaşımına dayanan Emirmahmutoğlu-Köse (2011) nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Modelde 2004-2015 yıllarına ait kamu borçları/GSYIH, enflasyon oranları, vergi yükü, kişi başına gelir bağımlı değişken ve ülkelere ait gını katsayıları ise bağımsız değişken olarak kullanılmıştır. Seçilmiş 17 OECD ülkesine ait verilerden kamu borçları ile gelir dağılımı arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Öz: 21. yüzyılda çevre kirliliği ve küresel ısınma yoksulluk, açlık, terör, salgın hastalıklar gibi en önemli sorunlardan birisidir. Artık global bir sorun olarak kabul edilen çevre kirliliğinin temelinde sanayileşme ve teknolojik gelişmeye bağlı olarak artan enerji ihtiyacı ve buna bağlı olarak artan fosil yakıt tüketimi, nüfus artış hızı, kentleşme gibi olgular yatmaktadır. Çevre sorunlarının ortaya çıkardığı negatif dışsallıkların ortadan kaldırılması veya insan ve çevre sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin minimize edilmesi için ulusal ve uluslararası ölçekte farklı mücadele yöntemleri benimsenmiştir. Türk Vergi Sistemi içerisinde çevre kirliliği ile mücadele de kapsamında yürürlüğe konulan ilk ve tek yürürlüğe konulan vergi Çevre Temizlik Vergisidir. Plastik Poşet Vergisi de yine bu kapsamda değerlendirilmelidir. Doğrudan çevresel bir vergi olmamakla birlikte, Motorlu Taşıtlar Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi ise yine tarife, oran, muafiyet ve istisnalar açısından çevresel katkılar sağladığından diğer çevresel vergiler olarak kabul edilmektedir. Türk Vergi Sistemi içerisinde yer alan çevre vergilerinin istenilen düzeyde çevresel etkiye sahip olamadıkları görülmektedir. Bu sebeple çevre kirliliği ile mücadele kapsamında diğer mali ya da piyasa araçları ile birlikte çevre vergileride etkin olarak kullanılmalıdır.

Taxes are undoubtedly the most important source of financing for public expenditures in today's modern societies. The balanced and fair distribution of taxes regulated according to the financial power of taxpayers has been attributed to the state as a constitutional duty. However, when examining the financial burden on wages in Turkey, it is observed that tax justice is distorted in terms of taxation method and discounts, exemptions and rates. It is thought that different taxation procedures lie at the root of the injustice inflicted against wages. When the wages are not only compared with other income elements, but they are also evaluated within themselves, it is seen that tax justice is abandoned. Although wages are an important cost for employers and taxable resources for the public sector, they are a source of status and motivation for employees constituting a very important segment of the society and, beyond that, an important source of income to sustain their lives with their families. For this reason, a fair and balanced distribution of the financial burden on wages is of great importance for work peace, social peace, feelings of trust and belonging to the state, and the fight against informal economy. In this study, the concept of wage and the financial burden on wages in the Turkish Tax System are analysed in terms of tax justice in comparison with other income elements.

ÖzetTürkiye'de kamu kesiminin milli ekonomi içerisindeki payı göreli olarak artırmaktadır. GSMH'deki büyüme ile birlikte, milli ekonomi içerisindeki kamu kesiminin payının da büyümesi ancak aynı dönemde işsizlik oranlarının artması dikkat çekmiş, aralarında bir ilişki olup olmadığı bu araştırmaya konu edilmiştir. Bu çalışmada, Türkiye'deki kamu harcamaları ve vergi yükünün işsizlik üzerine etkisi 1980-2017 dönemi yıllık veriler kullanılarak araştırılmıştır. Analizde iki model tahmin edilmiştir. Modellerde yer alan her bir değişkenin durağanlık düzeyini kontrol etmek için Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) testi ve Phillips-Perron (PP) testi uygulanmıştır. Değişkenler arasında eş-bütünleşme ilişkisinin tespiti Engle ve Granger (1987) yöntemleriyle analiz edilmiştir. Ampirik analiz sonucunda uzun dönemde kamu harcamalarındaki 1 birimlik artışın işsizliği 0.1 birim artırdığı, vergi yükündeki 1 birimlik artışında işsizliği 0.18 birim artırdığı sonucu elde edilmiştir. Kısa dönemde ise modelin hata düzeltme terimleri çalışmakta, yani seriler arasında kısa dönemde meydana gelen sapmalar, uzun dönemde ortadan kalkmaktadır. AbstractThe share of public sector in the national economy has been increasing relatively in Turkey. Along with the growth in GNP, it is attracting attention that rising both the share of the public sector in the national economy and also rising the unemployment rates at the same period. It constitutes the subject of this study whether there is a relationship or not between them. In this study, the effects of public expenditures and tax burden on unemployment were investigated, by using the annual data within the period of 1980-2018 in Turkey. Two models were estimated in the analysis. In order to check the stationarity level of each of variable in the models the Expanded Dickey-Fuller (ADF) test and the Phillips-Perron (PP) test have been applied. The determination of the co-integration relationship between the variables has been analyzed by Engle and Granger (1987) methods. As a result of the empirical analysis, it has been determined that the 1unit increasing in public expenditures has increased the unemployment by 0.1 units and the 1-unit increasing in tax burden has increased the unemployment by 0.18 units in the long term. On the other hand, the error correction terms of the model has been working in the short term. In other words it has been determined that the deviations between the series in the short term have disappeared in the long term.

Tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de doğal ve toplumsal kaynakların dengeli ve eşit dağılmadığı bir gerçektir. Bu gerçeklik bir ülkedeki iller ve bölgeler ve hatta ülkeler arasındaki gelişmişlik farklılıklarının en önemli sebeplerinden biri kabul edilmektedir. Bölgesel gelişmişlik farklılıkların azaltılmasında kamu kesimi tarafından kullanılan mali araçların başında ise kamu harcamaları ve kamu gelirleri gelmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de fonksiyonel kamu harcamalarının ve kamu gelirlerinin iller arasındaki dağılımı analiz edilmiş ve kamu harcamalarının ve kamu gelirlerinin dağılımına göre illerin nasıl kümelendikleri incelenmiştir. Analizde Kümeleme Analizi Yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda kamu harcamalarının büyük oranda nüfusun, iktisadi ve ticari hayatın kısmen daha yoğun olan Kocaeli, İstanbul, İzmir gibi iller tarafından ödenen vergilerle finanse edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Harcamaların ise daha çok Tunceli, Iğdır ve Artvin gibi illerde yoğunlaştığı kısaca sosyal hukuk devleti olmanın gereği olarak kamu bütçesi yoluyla yerel ihtiyaçlara uygun olarak transfer edildiği gözlemlenmiştir.