Accountability of the President in the Presidential System of Turkey

Abstract

Özet 6771 sayılı Kanun ile Anayasa'da yapılan değişiklik sonrası Türkiye'de uygulanan parlamenter sistem yerini Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine bırakmıştır. Halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanının 9 Temmuz 2018 tarihinde göreve başlamasıyla yeni hükümet sistemi bütün yönleriyle yürürlüğe girmiştir. Yeni sistemde Cumhurbaşkanı hem devletin başı hem de sorumlu bir siyasetçi statüsünde hükümetin tek yetkili kişisidir. Bu açıdan parlamenter sistemdeki sorumsuz ve sembolik yetkileri olan Cumhurbaşkanı veya devlet başkanından çok farklı bir sorumluluğu söz konusudur. Bu itibarla Cumhurbaşkanının sorumluluğu; siyasi, hukuki ve cezai sorumluluk olarak üç ana başlık altında incelenmelidir. Keza Cumhurbaşkanının görevi ile ilgili ve kişisel sorumluluğu birbirinden ayrılarak değerlendirilmelidir. Bu çalışmada, 16 Nisan 2017 tarihli Anayasa değişikliği referandumu sonrası 9 Temmuz 2018 tarihinde Cumhurbaşkanının göreve başlamasıyla birlikte yürürlüğe giren Anayasa değişikliğinde Cumhurbaşkanının sorumluluğunun kapsamının nasıl düzenlendiği, söz konusu Anayasa değişikliği öncesi hükümler ile karşılaştırmalı bir analiz yapılarak Anayasa hukuku disiplini açısından sözel ve sistematik yorum yöntemleri kullanılarak ele alınmıştır. Bu çerçevede, Cumhurbaşkanının TBMM karşısında siyasi sorumluluğunun olmadığı sadece halka karşı sorumlu olduğu görülmüş; keza görevi nedeniyle sahip olduğu yargısal korumanın görev sonrasında da görevle ilgili olmayan konuları kapsaması nedeniyle Cumhurbaşkanını adeta ömür boyu dokunulmaz kılabileceği sonucuna varılmıştır. Cezai sorumluluk yönünden ise, TBMM tarafından Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasının çok güçleştirildiği değerlendirilmiştir. Dolayısıyla soruşturmada TBMM'deki asgari yeter sayılar, sorumluluk prosedürünün işletilmesine bağlanan sonuçlar, Cumhurbaşkanına adeta koruyucu bir kalkan yapıldığı izlenimini uyandırmaktadır.