Descartes dan Kerasionalan Kewujudan Di Dalam "A Discourse on the Method"

Abstract

René Descartes (1596-1650) dalam bukunya bertajuk, terjemahan Inggerisnya, A Discourse on the Method (1637), atau dalam bahasa Melayu nanti, Sebuah Wacana Tentang Kaedah/Metode, melakukan satu refleksi radikal apabila cuba membuktikan kewujudan Tuhan berasaskan ketajaman aqal sematamata. Buku ini tidaklah tebalcuma mengandungi 6 Babdan asalnya ditulis dalam Perancis dengan judul Discours de la méthode pour bien conduire sa raison, et chercher la vérité dans les sciences (Discourse on the Method of Rightly Conducting One's Reason and of Seeking Truth in the Sciences tetapi dipendekkan oleh penterjemah Inggeris sebagai A Discourse on the Method sahaja). Hujahannya amat berpengaruh lagi berkontroversi; hujahnya itu bukan sahaja pencetus bagi revolusi rasional moden tetapi dikritik hebat oleh kumpulan skolastik Kristian, oleh kumpulan yang dipengaruhi oleh Aristoteles dan pemikir Yunani (Helena/Greek) lain. Di dalam sejarah falsafah Barat, Descartes sering 'dibangunkan' dalam penulisan, 'dihujahkan' dan 'dimatikan' terus-menerus sepanjang zaman. Beliau diraikan sebagai pemula kepada hujah rasional, sebagai Bapa Falsafah Moden dan pencetus kepada Zaman Pencerahan di Eropah pada lewat kurun ke-17. Walaupun begitu, pada 1643, falsafah Cartesian (nama am bagi mazhab pemikiran Descartes) dikutuk secara besar-besaran dengan penuh rasminya oleh Universiti Utrecht. Pada 1663, karyanya diharamkan dan diselitkan ke dalam Index of Forbidden Books (Indeks Buku Terlarang) oleh Roman Inquisition. Terlebih dahulu, sudi saya membuat beberapa penyataan tentang naskhah kajian. Kesemua penyataan daripada Descartes yang disebut di dalam makalah dipetik daripada A Discourse on the Method hasil terjemahan Ian Maclean, terbitan Oxford University Press, 2006. Buku ini mudah didapati dan mempunyai pengenalan sejarah yang bagus. Terjemahan petikan Descartes ke bahasa Melayu semuanya dibuat oleh saya. Untuk memudahkan wacana saya akan pakai DM mewakili A Discourse on the Method. Sekiranya para pembaca budiman boleh bertutur dalam Perancis dan Latin, saya cadangkan edisi René Descartes, Oeuvres de Descartes: Discours de la method & Essais, Jilid 6, disunting oleh Charles Adam dan Paul Tannery (Paris: Leopold Cerf, 1902). Edisi Charles Adam dan Paul Tannery ini dianggap oleh sarjana Eropah-Barat sebagai rujukan semesta (universal) Descartes. Perlu juga disebutkan di sini bahawa pada tahun Discourse diterbitkan, karya itu datang bersama tiga esei lain; Dioptrics, Meteorology dan Geometry. Namun, di atas dasar skop wacana dan keterhadan ruang, saya hanya akan fokus kepada Discourse, kerana karya ini berupa penulisan yang lebih penting dalam sejarah falsafah di Perancis. Makalah yang sangat ringkas ini adalah satu cubaan untuk melihat apakah bentuk pandangan 'rasional' Descartes dalam A Discourse on the Method. Bagaimanakah pula yang dikatakan sebagai kaedah Descartes dalam falsafah? Sebelum kita masuk ke dalam aqal Descartes, adalah lebih baik kita memahami terlebih dahulu latar belakang di tempat buku ini diterbitkan.