Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykülerdeki Karakter Özelliklerinin İncelenmesi

Abstract

ÖzDers kitaplarındaki öykülerde yer alan karakterler, çocukların öykünmelerine, özdeşim kurabilmelerine ve yeni arkadaşlıklar edinmelerine olanak tanıyarak etkin birer öğrenme ortamı oluştururlar. Bu bağlamda, öykülerdeki karakter özellikleri, çocukların kişilik gelişimi için son derece önemlidir. Buna göre Türkçe ders kitaplarındaki karakter özelliklerinin bilimsel bir anlayışla incelenmesi önemli bir gerekliliktir. Bu çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları tarafından hazırlanan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan öykülerdeki karakter özellikleri, Sever (2013) tarafından belirlenen "karakter özellikleri sınıflaması"na göre içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. İnceleme sonucunda Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerdeki karakterlerin açık, kapalı, devingen ve durağan olma durumları belirlenmiş ve karakter özelliklerinin frekans ve yüzde değerleri hesaplanıp tablolaştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Türkçe ders kitabında yer alan öykülerdeki karakterlerin büyük çoğunluğunun "kapalı" ve "durağan" oldukları belirlenmiştir. Öykülerin çoğunda "açık" ve "devingen" özelliğe sahip herhangi bir karaktere yer verilmediği görülmüştür.Anahtar Sözcükler: Türkçe ders kitapları, öykü metinleri, karakter özellikleri. Examination of the Character Traits in Stories in Secondary School Turkish Textbooks AbstractThe characters present in stories in textbooks form an active learning environment enabling children to emulate, to establish identification and to make new friendships. In this context, the character traits in story texts are extremely important for personality development of children. According to this, examination of the character traits in Turkish textbooks with a scientific approach, is an important requirement. In this study, the character traits in story texts present in 5 th , 6 th , 7 th and 8 th class Turkish textbooks prepared by Ministry of National Education Publications were examined using content analysis method according to "character traits classification" set by Sever (2013). As the result of the examination, the state of the characters in stories in Turkish textbooks being open, closed, dynamic and stable were determined and the frequency and percentage values of character traits were calculated and tabulated. As the result of the study, it was determined that the vast majority of the characters in stories present in Turkish textbooks * Bu çalışma 7. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi'nde (28-31 Mayıs 2015, Muğla) sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

Beşinci Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Öykü Karakterlerinin Çözümlenmesi

“…There are also studies in the literature that have related results to the results of our research (Karagül and İnce-Samur, 2017;Karagül, 2019;Türkel and Çetinkaya, 2019;Karakoç-Öztürk, 2020). Based on these studies, it can be said that there is a need to present welldeveloped story characters to students in textbook stories.…”

“…Yine bulgulardan hareketle 46 karakterin (%73) davranış ve eylemleriyle, 37 karakterin (%59) konuşmalarıyla, 25 karakterin (%40) diğer karakterlerin yorumuyla, 13 karakterin (%21) yazarın yorumuyla ve 7 karakterin (%11) de fiziksel özellikleriyle tanıtılan karakterler olduğu söylenebilir. Karagül (2019) çalışmasında karakterlerin çoğunlukla konuşma yoluyla ve yazarın yorumuyla geliştirildiği, Karakoç-Öztürk (2020) ise karakterlerin en çok konuşma yoluyla en az da fiziksel özellikleriyle geliştirildiği sonucuna ulaşmışlardır. Bu noktada karakterlerin tanıtılması açısından dengeli bir dağılımdan söz etmek mümkün değildir.…”

“…Türkçe ders kitabı öykülerindeki karakterlerin geliştirilme yollarını belirlemeye çalışan Karagül (2019), bu amacı doğrultusunda ortaokul Türkçe ders kitaplarını incelemiştir. Çalışma sonucunda, bu karakterlerin konuşmalarıyla ve yazarın yorumuyla geliştirildikleri sonucuna ulaşmıştır.…”

Edebiyat ve Duygular: Öyküleyici Metinleri Anlamada Duyguların Rolü

“…Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler, duygusal içerik ve duygusal etkileşim bağlamında çoğunlukla olumsuz şekilde değerlendirilmekte ve eleştirilmektedir. Bu eleştirilere göre metinlerdeki karakterler; durağan ve kapalıdır, bilişsel, duygusal ve sosyal açıdan yeterince geliştirilmemiştir, nitelikli bir rol model değildir, anlatı duygularını uyandırmamaktadır ve kalıplaşmış kişilik özellerine sahiptir (Aytan, Çalıcı ve Erdem, 2018;Çakır, 2013;Çeçen, 2015;Çinpolat, 2018;Doğan, 2019;Karagül ve Samur, 2017;Karagül, 2019;Saydam, 2019;Temizkan ve Atasoy, 2014;Yıldırım, 2011). Ayrıca öyküleyici metinlerin kurgusal yapısında çeşitli yetersizlikler de bulunmaktadır (Çoban ve Tabak, 2011).…”

An Investigation of the Character Traits of People in the Stories in Turkish Textbooks

“…Buna karşılık alanyazında bütün Türkçe ders kitaplarında (1-8.sınıf) bulunan öykülerdeki kişilerin karakter özelliklerinin incelenmesine yönelik bir araştırmanın bulunmadığı görülmektedir. Karagül ve Samur (2017) çalışmasının öneriler kısmında "çocukların okuma kültürü edinmelerinde karakter özelliklerinden yararlanılarak çeşitli ve zengin örnekler çerçevesinde özdeşim kurması sağlanmalıdır." şeklinde görüş bildirmektedir.…”