The current economic crisis points out to an even greater need to improve competitiveness. Since 2005, numerous developing countries have succeeded in increasing their competitiveness scores and decreasing the difference relative to advanced countries. The countries of Central and South Eastern Europe, to which Serbia belongs, have recorded an increase in their score by 0.3 on average, whereby the region of South Eastern Europe has achieved poorer results. During the period 2005-2011, Serbia recorded an increase in its score by 0.5, from 3.38 to 3.88. In 2011, Serbia was ranked 95th among 142 countries, with the score of 3.88. This is a decline relative to 2008 and 2005, when Serbia was ranked 85th with the scores of 3.38 and 3.90 respectively. However, this increase was not sufficient to improve Serbia’s ranking, which shows that other countries were more successful. This faces Serbia with the task to strengthen its efforts towards improving competitiveness

Četvrta industrijska revolucija i kreiranje budućnosti koja je zasnovana na inovacijama i znanju transformišu tražnju i vrše pritisak na prilagođavanje ponude ljudskog kapitala koji je u ovim uslovima ključan za kreiranje vrednosti u kompanijama i društvu. Upravo zbog ključne uloge koju talenti imaju u stvaranju vrednosti, na tržištu dolazi do rata za talente, ali i do takozvanog "paradoksa talenata" koji objašnjava da i pored viška ponude na tržištu rada, kompanije ne uspevaju da pronađu talente koji su im potrebni u procesu stvaranja vrednosti. U radu se upravo bavimo ovim temama na osnovu upitnika koji je sproveden među kompanijama i studentima završnih godina studija. Analiza pokazuje da se kompanije suočavaju sa pomenutim paradoksom kada je u pitanju zapošljavanje mladih, i da upravo zbog postojanja takozvanog rata za talente razvijaju interno okruženje i strategije koje su posvećene njihovom privlačenju i zadržavanju. Većina kompanija smatra da trenutni sistem visokog obrazovanja ne zadovoljava postojeće potrebe za neophodnim veštinama, naročito za onim veštinama neophodnim za obavljanje kreativnih i kompleksnih aktivnosti. Ova potreba postoji i među studentima, uzimajući u obzir to da 60% anketiranih studenata smatra da obrazovne programe treba unaprediti tako da više razvijaju kritičko mišljenje, kreativnost i istraživačke veštine. Rezultati ukazuju i na to da rat za talente prevazilazi lokalne granice i postaje globalan, imajući u vidu da kompanije smatraju da teže zapošljavaju mlade ljude zbog boljih mogućnosti koje oni imaju na stranim tržištima. Istovremeno, većina anketiranih studenata želi da svoju karijeru razvije u nekoj od zemalja Zapadne Evrope sa ciljem unapređenja životnog standarda.

The COVID-19 crisis differs from previous ones. It disrupts global value chains, redirects business toward regional cooperation in a highly globalized world, and forces new business model development toward digitalization. This crisis affected both supplyand demand-side and all countries worldwide, regardless of their economic strength. To support economic recovery, while at the same time fighting for health system endurance through lockdowns and prevention measures, economic decision-makers all around the globe have been using expansive macroeconomic policies. One of the first measures was loosening monetary policy. Such measure was taken in 80% of the countries globally and in all emerging markets. Fiscal policy was significant in supporting demand in the short-term, simultaneously resulting in higher public debt, which is becoming one of the constraints for future development. While economists of today are discussing which letter visualizes the best the character of this crisis - V, U, L, W, we got the letter K, which indicates that recovery among countries will differ in growth rates and duration. Accordingly, we are going to live in a world where change is the only constant. To survive within these conditions, digitalization and key clusters' development are crucial for long-term competitiveness. In this paper, we analyzed the competitiveness of the Serbian economy by using the Country Competitiveness Index, emphasizing the importance of microeconomic indicators that represent a powerful tool in analyzing crucial segments for the economy's recovery. We also focused on three clusters' potential: tech, agribusiness and organic food, and tourism.

Duboka ekonomska kriza, koja je zahvatila privrede jugoistočne Evrope (JIE), uključujući Srbiju, ponovo je otvorila raspravu o potrebi za nekom novom vrstom industrijalizacije. Dok mnogi drugi autori pozivaju na državnu intervenciju u izabranim privrednim granama, mi se zalažemo za snažnu podršku razvoju klastera i kreativnih industrija, inovacionih procesa i sveukupne konkurentnosti zemlje, kao najbolji način da se izbegne zamka srednjeg nivoa razvoja. U ovom članku, nadovezujući se na aktuelna naučna istraživanja o značaju inovacija i kreativnih industrija kao motora ekonomskog razvoja, proučavamo i predlažemo mere javnih politika sa ciljem obnove rasta BDPpc i postepenog smanjenja jaza razvoja u region JIE u odnosu na razvijene zemlje. Neophodno je da Srbija, koja se ovde posebno sagledava, dovrši nezavršene reforme iz stadijuma konkurentnosti vođene činiocima proizvodnje, pogotovo kada se radi o institucijama i logističkoj infrastrukturi, a da istovremeno ojača inovacionu infrastrukturu kako bi prešla u stadijum konkurentnosti vođene inovacijama. Povoljna okolnost za Srbiju i JIE leži u poboljšanju ranga mereno Indeksom globalnih inovacija tokom krize, mada analizirani svetski izveštaji iz ove oblasti takođe ukazuju na slabosti koje treba prevazići. Pored podrške politika inovacija i klastera, sveobuhvatnije mere je potrebno sprovesti kako bi se unapredilo poslovno okruženje, obrazovni sistem (posebno višedisciplinarni pristup), kao i pristup finansiranju.

Deset godina nakon recesije, srpska IKT industrija je najbrže rastući sektor u prethodnoj deceniji, zaslužan za 6% BDP države. Za kompanije iz različitih sektora privrede otvara se prostor da korišćenjem digitalnih tehnologija transformišu svoje biznise, proizvode i usluge, i na taj način grade svoju konkurentsku poziciju na znanju i inovacijama. Ipak, istraživanja ukazuju na to da srpske kompanije u IKT ulažu 5 puta manje od svetskog proseka i da je saradnja između IKT i drugih sektora na prilično niskom nivou. Ovaj rad bavi se ovom temom na nivou kompanije na osnovu upitnika u kome je učestvovalo 218 ispitanika iz kompanija koje posluju u Srbiji u različitim sektorima. Podaci pokazuju da je digitalna transformacija prepoznata kao važna u svim sektorima i od strane zaposlenih svih nivoa, kao i da se na nju gleda kao na priliku koja transformiše kompanije u velikoj meri. Većina kompanija su već implementirale bar 1 projekat u oblasti digitalne transformacije, a više od polovine razvija svoje digitalne proizvode i/ili usluge. Digitalnu transformaciju u Srbiji sprovode lideri, koji ne dolaze nužno iz tehničkih oblasti. Rezultati nam ukazuju i na to da kompanije u domaćem vlasništvu u većoj meri razvijaju digitalne aspekte svojih proizvoda interno, za razliku od kompanija u stranom vlasništvu. Dodatno, s obzirom na to da su dostupna znanja i veštine prepoznate kao kvalitet srpskog IKT sektora, a ujedno su i veoma važne za stvaranje digitalne ekonomije, ovaj rad procenjuje i razlike između dostupnih i potrebnih veština u srpskim kompanijama.