Cilj istraživanja je utvrđivanje nivoa razvijenosti elemenata fonološke svesnosti i uzajamnog odnosa tih elemenata kod dece tipičnog razvoja. Istraživanjem je obuhvaćeno 60-oro dece, oba pola (51.6% dečaka i 48.4% devojčica), uzrasta od šest (33.3%), sedam (38.3%) i osam (28.3%) godina. Za procenu fonološke svesnosti primenjen je revidirani FONT test, koji obuhvata osam tipova zadataka. Rezultati pokazuju generalno visoko postignuće dece na svim tipovima zadataka za procenu fonološke svesnosti (u rasponu od 73.3% do 90.8% uspešnosti). Međutim, moguće je diferencirati relativno lakše zadatke (spajanje slogova, prepoznavanje rime, slogovna segmentacija i identifikovanje početnog fonema) od relativno težih zadataka (identifikovanje završnog fonema, fonemska segmentacija, fonemska supstitucija početnog fonema i eliminacija početnog fonema). Teži tipovi zadataka su pokazali i međusobno snažniji intenzitet korelacije, dok su lakši tipovi zadataka slabije povezani sa ostalim zadacima u okviru testa (zbog suženog opsega raspona vrednosti, odnosno vrlo visokih prosečnih postignuća dece). Uzrasne razlike među decom su utvrđene samo na težim tipovima zadataka, dok su na lakšim zadacima već i šestogodišnjaci ostvarili postignuće kao i deca uzrasta sedam i osam godina. Rezultati su pokazali da se fonološke sposobnosti razvijaju i stiču do uzrasta od sedam godina. Pol, kao i interakcija pola i uzrasta, nisu predstavljali značajan izvor razlika u postignuću dece na zadacima fonološke svesnosti. Dobijeni nalazi sugerišu da je prilikom ispitivanja fonološke svesnosti kod dece tipičnog razvoja, već na uzrastu od šest godina dovoljno meriti samo postignuće na četiri tipa zadataka, koji su u istraživanju identifikovani kao teži

Research on the comprehension and production of syntactic units in children with developmental language disorders indicates the presence of various deficits. Given the insufficient research on syntactic abilities in this group of children in the Serbian- speaking area, the aim of the research is to determine the characteristics of syntactic aware- ness in children with developmental language disorder and consider the implications that are significant for school practice. The sample consisted of 240 children aged five to seven and a half, divided into two groups, i.e. children with developmental language disorders and children with typical development. The syntactic awareness test was carried out using the CELF-4 battery of language assessment tests. The obtained results showed that children with a developmental language disorder show significantly more deficits in comprehension and expression of syntactic units com- pared to children with typical development. In addition to mandatory treatment of language disorders, children with developmental language disorders need additional encouragement in styding at a younger school age. Specific characteristics of teacher’s speech in the school environment have been identified as stimulating for the development of language abilities in this group of children. Emphasis is placed on the need for teachers to use strategies that support the development and use of syntactic abilities in this group of children. These strategies can be used in more or less structured ways, according to children’s level of de- velopment, abilities and needs.

No abstract

Istraživanje je imalo za cilj da ispita stepen teškoća koji odrasle osobe sa flacidnom dizartrijom doživljavaju u različitim komunikacionim situacijama. Uzorak je činilo 30 ispitanika uzrasta od 36 do 87 godina (AS=66,47), od čega je 56,70% osoba muškog, a 43,30% osoba ženskog pola. Primenom VHI (Voice Handikep Index) skale je procenjeno koliko poremećaj glasa koji se javlja u sklopu dizartrije utiče na kvalitet komunikacije. Utvrđeno je koje komunikacione situacije predstavljaju problem osobama sa flacidnom dizartrijom i u kom stepenu. Viši prosečni skorovi na celokupnoj skali, kao i na supskalama ukazuju na veći stepen komunikativnih teškoća. Rezultati su pokazali da su odrasle osobe sa flacidnom dizartrijom na celokupnoj skali imale prosečan skor (AS=45,07) koji ukazuje na umeren stepen doživljenih komunikativnih teškoća. Pored toga, skorovi na pojedinačnim supskalama (fizičkoj AS=17,53; funkcionalnoj AS=16,37; emocionalnoj AS=11,17) isto ukazuju na umeren stepen teškoća zbog poremećaja glasa, a koji ispitanici doživljavaju u pojedinačnim domenima koji utiču na kvalitet komunikacije. Osobe sa flacidnom dizartrijom mogu imati ozbilјne promene u glasu i govoru izmerene primenom objektivnih tehnika procene. Međutim, rezultati samoprocene kvaliteta komunikacije su pokazali da ove osobe ne opisuju svoje komunikativne deficite u teškom stepenu. Navedno ukazuje na značaj primene i objektivnih i subjektivnih metoda u proceni poremećaja glasa i govora.