No abstract

This article presents a conceptual history of socialism in two Western borderlands of the Russian Empire—namely, the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Finland. A contrastive comparison is used to examine the birth, dissemination, and breakthrough of the concept from its first appearance until the Revolution of 1905. The concept entered Polish political conversation as a self-applied label among émigrés in the 1830s, whereas the opponents of socialism made it famous in Finland in the 1840s in Swedish and in the 1860s in Finnish. When socialism became a mass movement at the turn of the century, socialist parties (re)defined the concept through underground leaflets and brochures in Poland, and through a legal labor press in Finland. In both cases, the Revolution of 1905 meant the final democratization of socialism, attaching more meanings to the concept and making it the most discussed ism of modern politics.

No abstract

Kolejne forum recenzyjne Praktyki Teoretycznej mierzy się z syntezą najnowszej historii Polski pióra amerykańskiego historyka Briana Porter-Szűcsa. Praca pomyślana jako przeciwwaga dla narracji o Polsce i Polakach charakterystycznej dla ostatnich dziesięcioleci, martyrologicznej i skupionej na sobie, spotkała się z żywym odzewem. Za prowokacyjną uznali tę książkę nie tylko świadomi (lub nie) przedstawiciele „martyrologicznej” ortodoksji i wyznawcy politycznego czy też metodologicznego nacjonalizmu. Do zabrania głosu zaprosiliśmy historyków i historyczki z różnych pokoleń i środowisk naukowych, pracujących w Polsce i w obiegu anglojęzycznym. Uczestnicy forum podejmują kwestie kluczowe dla pisarstwa historycznego i pojęć polskiej historii. Są to m.in. wyzwania syntezy, granice porównania i skalowania punktu widzenia oraz zagadnienie pozycji, z której zabiera głos historyk, zanurzony we własnej wspólnocie językowej czy kulturze narodowej lub przeciwnie: opisujący je z zewnątrz. Na przykładzie omawianej pracy dobrze prześledzić można pułapki, wyzwania i korzyści wynikające z pozycji przyjętej przez piszącego wobec wspólnoty odbiorców. Kolejne uczestniczki forum zwracają uwagę na niebezpieczeństwa związane z wykorzystaniem własnych doświadczeń i wspomnień jako drogowskazu w ocenie wydarzeń historycznych. Wskazują również na kłopoty dotyczące opisywania historii zwykłych ludzi, mimo woli autora często pozostających bezimienną masą. Forum zawiera też odpowiedź Porter-Szűcsa. W całości forum stanowi dobry punkt wyjścia do dyskusji na temat problemów kluczowych dla pisarstwa historycznego.

No abstract