W encyklice Laudato si’ papież Franciszek podsumowuje bogaty dorobek swoich poprzedników zawarty w wypowiedziach na temat kwestii ekologicznej. Począwszy od Pawła VI kolejni papieże wielokrotnie odnosili się do tej kwestii, podnosząc ją w różnych kontekstach i aspektach. Stanowisko papieża Franciszka aktywnie włącza wspólnotę Kościoła katolickiego w główny nurt współczesnej debaty ekologicznej, wykazując pełną gotowość do najszerzej rozumianej współpracy w badaniach i działaniach inspirowanych troską o Ziemię – nasz wspólny dom. Możliwość takiej współpracy dostrzega papież w porozumieniu ze wszystkimi ludźmi dobrej woli, którzy podzielają znaczenie wskazanych w niniejszym opracowaniu zagadnień: idea zrównoważonego rozwoju, idea ekologii integralnej, problematyka bioetyczna, kwestia klimatyczna i kwestia eko-sprawiedliwości.

The title “From the ethology of animals to human ecology” acknowledges both the theories of evolution developed in numerous scientific fields of science, and the academic achievements of Konrad Lorenz and his partners, the development of which are shown through the order of studies they published, from the scope of classical ethology and the row of humanities, to philosophy and human ecology. Lorenz conducted an ethological examination of human culture, thereby uncovering its biological bases, its dynamics, social pathologies and means for overcoming them. Thanks to this Lorenz gained an insight into the character of the crisis of contemporary civilization, described and diagnosed it, presented the causes and proposed a cure. Lorenz recommended mobilizing efforts to create an ecological ethos for those surviving on Earth. Today it isn’t possible to predict the future of Homo sapiens on our planet, however, it is our duty to prepare for our struggle to survive. It is not only about survival but also about the preservation of the human way of life. This is a matter of biological and spiritual survival. Therefore, Lorenz’s ethological humanism takes on the mantle of a new ‘evolutionary humanism’.

SummaryAlliance between natural sciences and the humanities postulated by Konrad Lorenz found its creative expression primarily in the alliance between philosophy and ethology. Numerous Lorenz's works show the impact of ethology on the intensity of philosophical reflection on a number of issues traditionally undertaken by disciplines such as philosophical anthropology, ontology, epistemology and ethics. Anthropological relevance of ethology determines the prospect of exploring its eco-educational relevance. This means that the ethological concept of man as a cultural being from his nature is the starting point for the work on the strategy of ecological education, which express actualization of biological potential of man in the course of his ontogenetic adaptation to the specific conditions of the natural environment.Keywords: Man, Ethology, Eco-pedagogy, environment Streszczenie Postulowane przez Konrada Lorenza sprzymierzenie przyrodoznawstwa z humanistyką twór-czy wyraz znalazło głównie w przymierzu nowoczesnej etologii z filozofią. Prace Lorenza świadczą o wpływie etologii na intensywność refleksji filozoficznej nad kwestiami tradycyjnie podejmowanymi przez takie dyscypliny, jak antropologia filozoficzna, ontologia, teoria poznania czy etyka. Wła-śnie antropologiczna relewancja etologii wyznacza perspektywę odkrywania jej relewancji ekopedagogicznej. Etologiczna koncepcja człowieka jako istoty z natury kulturowej stanowi bowiem punkt wyjścia prac nad taką strategią wychowania ekologicznego, która wyraża się aktualizacją biologicznej potencjalności człowieka w trakcie ontogenetycznej jego adaptacji do określonych warunków naturalnego środowiska życia.Słowa kluczowe: człowiek, etologia, ekopedagogika, środowisko naturalne 1 Ks. dr hab. Zbigniew Łepko SDB, prof. UKSW -kierownik Katedry Antropologii Środowi-skowej w Instytucie Ekologii i Bioetyki na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej UKSW w Warszawie, wykładowca WSD TS w Lądzie. W badaniach podejmuje problematykę historii i filozofii nauk behawioralnych, antropologii filozoficznej, ewolucyjnej teorii poznania i ekofilozofii.

The title "From the ethology of animals to human ecology" acknowledges both the theories of evolution developed in numerous scientific fields of science and the academic achievements of Konrad Lorenz and his partners, the development of which are shown through the order of studies they published, from the scope of classical ethology and the row of humanities to philosophy and human ecology. Lorenz conducted an ethological examination of human culture, thereby uncovering its biological bases, its dynamics, social pathologies, and means for overcoming them. Thanks to this Lorenz gained an insight into the character of the crisis of contemporary civilization, described and diagnosed it, presented the causes, and proposed a cure. Lorenz recommended mobilizing efforts to create an ecological ethos for those surviving on Earth. Today it isn't possible to predict the future of Homo sapiens on our planet, however, we have a duty to prepare for our struggle to survive. It is not only about survival but to the preservation of the human way of life. This is a matter of biological and spiritual survival. Therefore, Lorenz's ethological humanism takes on the mantle of a new 'evolutionary humanism".

Kryzys środowiskowy współczesnego świata nauki i techniki ma swoje źródła nie w sposobie, w jaki ludzie się zachowują, ale w sposobie, w jaki myślą. Dlatego z powodu nadużyć technologicznych środowisku, konieczne jest dokonanie przeglądu nie tylko efektów współczesnej nauki, ale także ideały poznawcze nauki. Wydaje się, że głównym celem naukowym naszych czasów jest opracowanie nowego paradygmatu nauki, który byłby alternatywą dla paradygmatu obecnego w naszej kultury od czasów nowożytnych, łącząc w nierozerwalny sposób naukę i technologię. Z perspektywy W punkcie nowego paradygmatu naukowego prawdę o rzeczywistości należy odkrywać w perspektywie holistycznej która obejmuje wolność i odpowiedzialność badań naukowych. Taki nowy paradygmat nauki pasowałoby do idei zrównoważonego rozwoju, zgodnie z którą następuje doskonalenie standardów życia człowieka nie koliduje z bezpieczeństwem środowiska w dłuższej perspektywie.